Azobe
De Afrikaanse houtsoort azobe blijft onmisbaar in tuin en in weg- en waterbouw producten dankzij unieke mechanische eigenschappen als hardheid, sterkte, stoot- en wrijvingsweerstand, slijtvastheid en een hoge duurzaamheid, en dat in combinatie met grote beschikbare afmetingen. Met name wordt het toegepast onder zware omstandigheden, zoals in sluizen, bruggen en andere waterbouwkundige werken. Het is een buitenhoutsoort pur sang, hoewel het ook dient voor robuuste constructies als bedrijfsvloeren en wagonbodems en als tuinhoutproducten zoals geschaafde palen en damwandplanken.
De import van azobe hardhout is in vergelijking met de totale houtinvoer van hardhout in Nederland niet groot. Desondanks heeft azobe hardhout een grote naam verworven voor een aantal specifieke toepassingen. Vooral in de natte waterbouw vervult zij een prominente rol en is zij een moeilijk door iets anders te vervangen materiaal. Noch bij de toepassing, noch in de afbraakfase is zij belastend voor het milieu.
WhatsApp ons voor snelle vraag & antwoord.
Groeigebieden
Azobe is afkomstig van de boom met de botanische naam Lophira alata. De loofboom groeit in het gehele kustgebied van West-Afrika, van Liberia tot in Zaïre (maar daar zeer verspreid). Het totale groeigebied, waarin azobe naast andere boomsoorten voorkomt, bedraagt ruim 40 miljoen ha. Hardhout Discount importeert voornamelijk uit Kameroen. Azobe is een van de karakteristieke soorten uit het regenwoud, maar ook in de savannes tot in zuid-Soedan en Oeganda is zij een bekende verschijning. In bepaalde gebieden groeit zij in groepjes, soms in de vorm van complete opstanden. Het groeigebied is sterk afwisselend. De boom treft men zowel aan in bosbestanden op de berghellingen als in de laaggelegen kustgebieden, tot in de moerasachtige mangrovebossen. Azobe is een echte pionier die door menselijk ingrijpen sterk is opgekomen. De bevolking trok het bos in, ontgon het land en vertrok na enige tijd weer naar een andere plaats. Vervolgens ging de natuur haar gang, en als een van de eerste bomen schoot azobe op. In het oorspronkelijke bos daarentegen, niet of nauwelijks door mensen beïnvloed, komt de boom minder voor.
Kameroen heeft ongeveer 20 miljoen ha bos, waarvan 18 miljoen ha tropisch regenwoud; het bosareaal staat sterk onder druk van de snelle bevolkingsgroei. Als grootste houtproducent van Afrika is het land tevens de belangrijkste leverancier van hardhout azobe. Van de driehonderd geschikte handelshoutsoorten die er groeien, zijn er dertig van commercieel belang, zoals azobe, ayous, ilomba, sipo, sapeli, iroko en tali. De bosbouwsector draagt voor 10% bij aan het BNP en biedt werk aan circa 55.000 mensen. De nieuwe boswet (1994) bevat de bepalingen waaraan bosexploitatie moet voldoen, en zorgt samen met een ruim aantal decreten en voorschriften voor duurzame instandhouding. Actieve betrokkenheid van de lokale bevolking hierbij is onderdeel van het bosbeleid. De Wereldbank ziet deze boswetgeving als voorbeeld voor de regio. Naast vele kleine zijn ook vijftien grote (internationale) bedrijven actief, alle werkend aan duurzaam bosbeheer. Ze moeten binnen drie jaar na verwerving van een concessie een beheersplan indienen bij het ministerie van Milieu en Bossen. De concessierechten gelden voor 15 jaar, verlenging volgt bij bewezen goed beheer. Jaarlijkse inventarisatie is verplicht. In de praktijk worden alleen hardhout azobe stammen met een diameter vanaf 80 cm geoogst (officieel is dat toegestaan vanaf diameter 60 cm). De selectieve oogst bedraagt gemiddeld één boom per ha. Producten die hardhout discount voert in de houtsoort azobe zijn; ruwe palen, vlonderplanken, damwand, schutting palen, ruwe balken en regels.
Boombeschrijving
Azobé stelt vrij lage eisen aan de grond en omgeving. De boom kiemt goed in een minerale bodem, op plaatsen waar de grond is omgewoeld: in het secundaire bos en langs wegen, spoorbanen en open plekken. Hij gedraagt zich in het beginstadium als een echte pionier. Tijdens de eerste groeifase is azobe een typische lichthoutsoort, op oudere leeftijd wordt zij een (half)schaduwhoutsoort. Onder gunstige omstandigheden laat hij een zeer snelle groei zien, met behoud van hoge volumieke massa en bijbehorende sterkte en duurzaamheid. De jaarlijkse bijgroei in de breedte ligt op circa 1-1,5 cm. De boom haalt een gemiddelde hoogte van 40 m (maximaal 50 m), bij een diameter van 80-150 cm op borsthoogte. De stam is vrij slank en cilindrisch, met een enigszins gezwollen voet. De takvrije stamlengte bedraagt ongeveer 25-30 m. Het hout heeft een volumieke massa van 1.100-1.300 kg/m3in natte en van 900-1.100 kg/m3in gedroogde toestand. Als zogenaamde zinker geschiedt vervoer dus steeds over land of per boot.
Houtbeschrijving
Azobé is zeer sterk, hard en duurzaam. Tussen kern en spinthout bestaat een duidelijk kleurverschil. Het spint, meestal 10-20 mm breed, heeft een lichtroze tot grijsgele kleur die geleidelijk tot licht roodbruin verkleurt. Het kernhout is roodbruin; onder invloed van het licht wordt de kleur donkerrood tot diep roodbruin tot chocoladebruin; soms vertoont het daarbij een violette glans. Tussen spint en kernhout bevindt zich een oranjebruine intermediaire zone van 60-90 mm met iets mindere eigenschappen dan het kernhout, het zogenaamde overgangshout. Het spint komt niet voor toepassing in aanmerking. Het azobe uit Kameroenmet FSC-certificaat wordt ook aangeboden, onder meer door inspanningen van Nederlandse houtimporteurs c.q. concessiehouders. Eén concessiehouder heeft een traceringstraject opgezet om de legaliteit van haar hout te waarborgen. Dit hout wordt, na controle door een onafhankelijke certificeringsorganisatie, aangeboden met een OLB-verklaring (Origine et Légalité des Bois). Ook Gabon en Kongo-Brazzaville zijn belangrijke producenten van azobe. In Gabon, West-Afrikaans pionier in duurzaam bosbeheer, is 1,48 miljoen ha bos gecertificeerd en, sinds 2002, toegelaten tot het Nederlandse Keurhout-systeem. Het land is in een voortrekkersrol als lid geaccepteerd door het PEFC (Programme for Endorsement of Forest Certification Schemes), waarin ruim dertig landensystemen van zes continenten zijn vertegenwoordigd. In Kongo-Brazzaville wordt hard gewerkt aan boscertificering, onder andere op basis van FSC-regels. Waarschijnlijk komt binnenkort vanuit dit land duurzaam geproduceerd hout met certificaat op onze markt.
Een Nederlandse importeur biedt
algemeen heeft azobe een vrij regelmatige, homogene structuur; het werkt behoorlijk. De nerf is vrij grof. De draad is meestal regelmatig, maar kan ook warrig zijn; kruisdraad komt dikwijls voor. Het tangentiale of dosse vlak laat een nogal vage streeptekening zien. Het radiale of kwartierse vlak toont, als gevolg van de kruisdraad, een afwisselend beeld van lichte en donkere banen. De inhoudsstoffen in de vaten worden op het langsvlak als witte tot gele streepjes zichtbaar.
Duurzaamheid
Azobé geldt als een zeer duurzame houtsoort. Dit wordt onderschreven door de grote hoeveelheden die al vele tientallen jaren zijn toegepast onder de zwaarste omstandigheden. Het kernhout behoort tot duurzaamheidsklasse 1/2, in (zoet) water toegepast tot klasse 1; onderzoek volgens NVN-ENV 807 (Houtverduurzamingsmiddelen - Bepaling van de werking tegen zachtrotschimmel en andere grondbewonende micro-organismen) geeft aan dat het overgangshout ook in klasse 2 valt. Het is goed bestand tegen aantasting door paalworm in brak en zout water.
Kwaliteitsnormen
De kwaliteit van hout wordt in ons land geregeld via de normenreeks Kwaliteitseisen voor hout (KVH 2000), die eisen stelt aan de voornaamste uiterlijke kenmerken als draadverloop, kwasten, scheuren en vervormingen. In deze serie is er voor azobe NEN 5480 (Kwaliteitseisen voor hout - Houtsoort azobe). Deze onderscheidt de kwaliteitsklassen A, B en C, die zo nauw mogelijk zijn afgestemd op de gangbare handelskwaliteiten. Klasse A stelt de hoogste eisen aan sterkte en/of uiterlijk. Sinds 2003 zijn de Europese sterkteklassen volgens EN 338 (Hout voor constructieve toepassingen - Sterkteklassen) in gebruik. De belangrijkste sterkteklasse voor azobe, overeenkomend met kwaliteitsklasse A/B, is D60, zoals genoemd in NEN 6760
Bewerking
Ondanks de hoge volumieke massa en grote hardheid is azobe, met het juiste gereedschap, relatief goed te bewerken. Vanzelfsprekend liggen de benodigde kracht en bewerkingstijd hoger dan bij lichtere en minder harde houtsoorten. Het rondhout wordt doorgaans met de bandzaag gezaagd. Bewerkt men het droog, dan heeft dat een duidelijk afstompend effect op zagen en beitels. Het hout laat zich vrij goed draaien. Ook is het goed, zij het vrij zwaar, te schaven. Door de sterke kruisdraad moet men bij machinaal schaven een kleine spaanhoek aanhouden om een glad oppervlak te krijgen. Radiaal gezaagd is het slecht te splijten, tangentiaal gemakkelijk. Versgezaagd azobe bezit een typische tanninegeur, die na verloop van tijd verdwijnt. Het is slecht te buigen. Vanwege de hardheid en de splijtingskans is het aan te raden bij het nagelen en schroeven voor te boren. Dat moet rustig, omdat het hout anders verkoolt. Net als soortgelijke zware en harde houtsoorten is het met de gangbare lijmsoorten slecht te lijmen. TNO, Rijkswaterstaat en enkele houtbedrijven zijn bezig met proeven om waterbouwhoutsoorten als azobe nat te kunnen lijmen.
Afwerking
Gezien de hoge natuurlijke duurzaamheid hoeft azobe niet te worden verduurzaamd. Hoewel het onbehandeld vergrijst en daardoor een prachtig patina verkrijgt, zijn er ook toepassingen mogelijk, waarbij de roodbruine kleur in stand blijft. Het is aan te raden niet-filmvormende, gekleurde afwerkmiddelen te gebruiken; periodiek dienen deze opnieuw te worden aangebracht, door het werken kunnen namelijk haarscheurtjes in het oppervlak ontstaan.
Buitentoepassingen
Vooral dankzij z’n mechanische eigenschappen als hardheid en sterkte wordt azobe veel in de weg- en waterbouw gebruikt, en de laatste jaren toenemend in tuinproducten. Hardhout Discount heeft ook specifiek voor Azobe hardhout gekozen in de volgende producten; azobe palen, azobe vlonderplanken, azobe damwand, azobe schutting, azobe balken, beschoeing. Door de vele mogelijkeheden in azobe hout is dit de perfect keuze voor alle buitentoepassingen.
Toelevering
azobe hout wordt in een constante, foutvrije kwaliteit geleverd. Bovendien zijn zware afmetingen (0,8-1,5 m) in grote lengtes (4-12 m) leverbaar. Deels wordt het nog in stamvorm ingevoerd en hier te lande gezaagd. Wel vindt hierin een verschuiving plaats naar de productielanden. Specifieke standaardmaten in tabelvorm zijn voor deze houtsoort niet te geven. Het wordt nog steeds overwegend op specificatie gezaagd in het zogenaamde bestekhout en in azobe palen, azobe vlonderplanken, azobe damwand, azobe schutting, azobe balken, azobe beschoeing en in de besteksomschrijving kan men opnemen: ‘azobe van duurzaamheidsklasse 1/2, met document voor duurzaam bosbeheer of ten minste van aantoonbare legaliteit’.
Drogen
Van vers tot gedroogd geeft azobe een behoorlijke krimp te zien. Dit vereist dus een zeer langzaam droogproces. Gezaagd azobe wordt overwegend nat verwerkt. Dit betekent dat men bij de constructie rekening moet houden met de hart-op-hartafstanden en de juiste dikten. Ook is het door het soms nerveuze gedrag verstandig uit te gaan van niet te grote vrije overspanningen en in geval van dekhout voldoende dikten te nemen (vanaf circa 40 mm). Om eindscheuren in (rond)hout van zware afmetingen te voorkomen, worden de kopse kanten vaak met een wasemulsie ingesmeerd.
name in galerijconstructies. Hierbij spelen tevens andere, zeer gunstige eigenschappen een rol: de hoge slijtvastheid, de grote stoot- en de lage wrijvingsweerstand. In het bijzonder is het toe te passen onder zware omstandigheden, dat wil zeggen vochtige situaties en hoge belastingen. Daardoor is het geschikt voor waterbouwkundige werken als bruggen en brugdekken, sluisdeuren, steigers, remmingwerken, stuwen, damwanden, gordingen, meerpalen, dwarsliggers, wrijfbalken en wisselhouten. Voorts dient het voor draglineschotten, piketpaaltjes, schotten, tuinhout en parkbanken. Gedroogd (tot circa 20-25%) is het toe te passen als geluidsscherm. Vlechtwerken van dun azobe vinden toepassing in beschoeiingen, kraag- en zinkstukken, wegfunderingen en tuinafscheidingen.
Binnentoepassingen
Binnen is het beperkter toepasbaar. Wel is het door de hardheid en slijtvastheid bijzonder geschikt voor bedrijfsvloeren. Vanwege de vele kruisdraad is de wrijf- en splijtweerstand groot. Op grond hiervan wordt het gebruikt voor wagonbodems, liftgeleidingen, remblokken en traptreden. Te noemen zijn verder steunconstructies voor zware machines en - door de weerstand tegen zuren en chemicaliën - voor installaties in chemische fabrieken. De hoge volumieke massa zorgt voor relatief gunstige brandvertragende eigenschappen. In de classificatie van de bijdrage tot brandvoortplanting kan het dan ook zonder verder onderzoek worden ingedeeld in klasse 2. Het is daarom hooggekwalificeerd als brandwerende bekleding voor stalen of betonnen kolommen; ook kan het zelf optreden in de vorm van brandwerende kolommen in de woningbouw, wat veelvuldig voorkomt. Een bijzonderheid is dat de houtsoort dient als spoorrails voor de metrotreinen met rubberbanden in Parijs.
Kijk op onze site harhoutdiscount.nl voor meer informatie